Başkent Sağlık Hizmetleri
başkent sağlık
TÜMÜNÜ GÖR
Patlatmadan Korunma Dökümanı
Anasayfa » Patlatmadan Korunma Dökümanı
Patlamadan Korunma Dokümanı
Patlamadan korunma dokümanı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan işyerlerinde uygulanır. Çalışanları sağlık ve güvenlik yönünden işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden korumak için alınması gereken önlemlere ilişkin usul ve esasları belirlemek amacı ile hazırlanır.
Tehlikeli bölge sınıflandırılması çalışmaları ‘’ TS 3491 EN 60079-10-1: Patlayıcı ortamlar- Bölüm 10-1: Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması-Patlayıcı gaz atmosferler’’ standardı içerisinde belirtilen hesap yöntemleri doğrultusunda gerçekleştirilir.
Patlamaların önlenmesi ve patlamadan korunma dokümanının hazırlanma süresince yapılacak olan işlemler:
- İşyerinin genel durum tespiti
- Malzeme güvenlik bilgi formlarının değerlendirilmesi
- Patlama risklerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi
- Patlayıcı maddelerin belirlenmesi
- Zone Bölgesi belirleme hesaplamaları ve haritalandırılması
- Tehlikeli madde ve müstahzarların etiketlenmesinde kullanılacak tehlike sembol ve işaretlerinin tespiti
- Havalandırmanın kuşak tipleri üzerindeki etki tablosunda kuşak sınıfın belirlenmesi
- Risk değerlendirme tablolarının hazırlanması
- İşyerleri ve iş ekipmanları için özel gereklerin tespiti
- İşyerinin güvenli hale getirilmesi için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve değerlendirmesi
patlamadan-korunma-dök.-taslak İNDİR
PATLAMADAN-KORUNMA-DÖKÜMANI-HESAPLAMA
| PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN ÇALIŞANLARIN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK | |||
| Yayın Tarihi/Sayı:26.12.2003-25328 | |||
| Amaç:işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemek. | |||
| Kapsam:4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşması ihtimali bulunan işyerlerini kapsar.Harici durumlar yönetmelikte belirtilmiştir. | |||
| Sıra | Soru | Uygun Değil | Açıklama |
| PATLAMALARIN ÖNLENMESİ VE PATLAMADAN KORUNMA | |||
| 1 | Patlayıcı ortamın oluşması önleniyor mu? | ||
| 2 | Mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşması önleniyor mu? | ||
| 3 | Çalışanların sağlık ve güvenliğini saşlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemler alınmış mıdır? | ||
| PATLAMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ | |||
| 4 | Patlayıcı ortam oluşma ihtimali var mı? | ||
| 5 | Sürekli patlayıcı ortmın oluşma ihtimali var mı? | ||
| 6 | Statik Elektrik oluşuyor mu? | ||
| 7 | Statik Elektriğin patlayıcı ortamı aktive etme ihtimali var mı? | ||
| 8 | Tutuşturucu kaynaklar bulunuyor mu? | ||
| 9 | Tutuşturucu kaynakların patlayıcı ortamı aktive etme ihtimali var mı? | ||
| 10 | Tesis ve proseslerin,kullanılan maddelerin karşılıklı etkileşimleri değerlendrildi mi? | ||
| 11 | Olası patlamanın etkisinin büyüklüğü hesaplandı mı? | ||
| İŞYERİNİN GÜVENLİ HALE GETİRİLMESİ | |||
| 12 | Tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde güvenli çalışma şartları sağlanmış mı? | ||
| 13 | Patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde, yapılan risk değerlendirmesi sonucuna göre çalışma süresince uygun teknik yöntemlerle bu kısımların gözetim altında tutulmasını sağlanmış mı? | ||
| KOORDİNASYON GÖREVİ | |||
| 14 | İşyerindeki altişverenler işyerinin patlamadan korunma önlemlerinin gereklerini yerine getiriyor mu? | ||
| 15 | Patlamadan korunma dökümanı hazırlanmış mı? | ||
| 16 | Esas İşveren, Patlamadan Korunma Dökümanı belgelerine göre çalışanların sağlık ve güvenlikleri ile ilgili önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasını koordine ediyor mu? | ||
| PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLERİN SINIFLANDIRILMASI | |||
| 17 | Patlayıcı ortam ihtimali olan yerler sınıflandırılmış mı? | ||
| 18 | Patlayıcı Ortamın sınıflandırıldığı bölgelerde çalışanların sağlık ve güvenliklerinin patlayıcı ortam risklerinden korunması için asgari gereler sağlanmış mı? | ||
| 19 | Patlayıcı Ortamın sınıflandırıldığı bölgelerde Muhtemel ”Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruycu Sistemlerle İlgili Yönetmelik”te belirtilen kategorilere göre seçilmiş mi? | ||
| 20 | Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti konulmuş mu? | ||
| PATLAMADAN KORUNMA DÖKÜMANI | |||
| 21 | Risk Değerlendirmesi yapılmış mı? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 22 | Patlayıcı ortamların oluşmasının önlenmesi için kontrol tedbirleri belirlenmiş mi? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 23 | Patlayıcı Ortamların tutuşmasını engelleyecek kontrol tedbirleri alınmış mı? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 24 | Tutuşturma kaynakları,statik elektrik,sıcak yüzeyler,ısıl işlemler kontrol altına alınmış mı? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 25 | Olası patlamanın zararlı etkilerini minimize edecek kontrol tedbirleri alınmış mı? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 26 | Olası patlamanın şiddeti ve yıkıcı etkileri hesaplanmış mı? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 27 | Gaz,buhar,sis,toz karışımı patlayıcı ortamlar vaziyet planında sınıflandırılmış mı? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 28 | Çalışanların sağlık ve güvenliklerinin patlayıcı ortam risklerinden korunması için asgari gereklerin sağlandığı yerler gösteriliyor mu? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 29 | Muhtemel ”Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruycu Sistemlerle İlgili Yönetmelik”te belirtilen kategorilere göre seçilmiş iş ekipmanlarının bulunacağı yerler belirlenmiş mi? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 30 | Çalışma yerleri ile uyarı cihazları da dahil iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi, kontrol ve bakımının güvenlik kurallarına uygun mudur? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| 31 | İşyerinde kullanılan tüm ekipmanlar “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne uygun mudur? | yazılı halde olacak/dosyalanacak | |
| EK-1 | |||
| 32 | Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşabilecek yerler var mı? | ||
| 33 | Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli, uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler var mı? | ||
| 34 | Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler var mı? | ||
| 35 | Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler var mı? | ||
| 36 | Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler var mı? | ||
| 37 | Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler var mı? | ||
| 38 | Normal çalışma koşullarında havada bulut halinde yanıcı tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler var mı? | ||
| 39 | Tabaka veya yığın halinde yanıcı tozların bulunduğu yerler var mı? | ||
| EK-II/A | |||
| Organizasyon Önlemleri | |||
| 40 | Patlayıcı ortamlardan kaynaklanan riskler konusunda gerekli eğitim verildi mi? | ||
| 41 | patlayıcı ortamdaki çalışmalar talimatlara uygun mu ? | ||
| 42 | İş izinleri yapılan işe uygun mu ? | ||
| 43 | Ateşli çalışma izni düzenleniyor mu? | ||
| 44 | Çalışma bölgesi yaya ve araç geçişleri açık ve güvenli mi? | ||
| 45 | Çalışılacak alanda eş zamanlı işler mevcut mu? Tehlike arz ediyor mu? | ||
| 46 | Çalışma bölgesinde Mekanik ve Elektrik İzolasyonu yapılmış mı? | ||
| 47 | Çalışanlar çalışma öncesinde Risk Analizi hk. eğitim verilmiş ve kayıt altına alınmış mı? | ||
| 48 | Çalışma bölgesinde iki kişiden az çalışma yapılıyor mu? | ||
| 49 | Acil durumda iletişimi sağlamak amacıyla telsizli ve ilkyardım eğitimi almış personel var mı? | ||
| 50 | Sınırlandırılmış mekandaki çalışmalarda gözcü personel var mı? | ||
| 51 | Sınırlandırılmış mekanda çalışanların Kapalı Alan Giriş Eğitimleri var mı? | ||
| 52 | Sınırlandırılmış mekana giren personel iş yeri kimlik kartını giriş yerine asmış mı? | ||
| 53 | Sınırlandırılmış mekana çalışanlar Acil Çıkış yolu belirlenmiş açık ve güvenli mi? | ||
| 54 | Çalışan personel tehlikeli durumlara göre Acil Durum Eylem Planı hakkında bilgilendirilmiş mi? | ||
| 55 | Çalışan personel bedensel ve ruhsal açıdan çalışmaya uygun gözüküyor mu? | ||
| Patlamadan Korunma Önlemleri | |||
| 55 | Ortamda gaz kokusu mevcut mu? | ||
| 56 | Çalışma yeri gaz ölçümü gerektiyor mu? | ||
| 57 | Gaz ölçümleri yapıldı mı? | ||
| 58 | Patlayıcı ortam gasfree edilmiş mi? | ||
| 59 | Patlayıcı ortam fan veya çeker ocaklarla havalandıırlmış mı? | ||
| 60 | Oluşabilecek statik elektriğe karşı gerekli önlemler alındı mı ? | ||
| 61 | Çalışanlara uygun giysi verildi mi ? | ||
| 62 | Tüm elektrikli ve ısıl değer üreten ekipman ve bağlantıları uyugn tipte EX-PROOF mu? | ||
| 63 | İşyerinin yapısal durumu hesaplanan olası patlamanın büyüklüğüne göre inşaa edilmiş midir? | ||
| 64 | Acil Durum Tahliye Planı var mı? | ||
| 65 | Sesli ve ışıklı ihbar sistemi mevcutmu dur? | ||
| 66 | İşyernini pasif(yapısal),aktif (idari,mekanik) sistemlerle patlamadan korunma koşulları sağlanmış mı? | ||
| 67 | Güç kesintisinde risk oluşturan ekipman ve üniteleri bağımsız devreye alan jeneratör mevcut mu? | ||
| 68 | Otomotik proses akışında sapma durumunda risk oluşuyorsa manuel mudahale edilebiliyor mu? | ||
| 69 | Sistem acil stop düğmeleiyle durduruşlabiliyor mu? | ||
| 70 | Acil durdurmalarda biriken enerji güvenli deşarj edilip izole edilebiliyor mu? | ||
| EK-II/B EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE UYULACAK KRİTERLER | |||
| 71 | Patlayıcı ortam oluşabilecek tüm yerlerdeki ekipman ve koruyucu sistemler Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruycu Sistemlerle İlgili Yönetmelikte belirtilen kategorilere göre yerleştirilmiş midir? | ||
| 72 | Çalışma ortamı Ex-Patlayıcı ortam ise elktrikli ekipmanlar Ex-Proof mu? | ||
| 73 | Çalışma ortamı Ex-Patlayıcı ortam ise kullanılan el aletleri bronz ve ya prinç malzeme mi? | ||
| 74 | Patlayıcı otamlarda bulunan ekipmanların ATEX Sertifikası var mı? | ||
| 75 | Patlayıcı ortamlarda bulunan ekipmanlar sınıflandırılan bölgeye uygun kategoride midir? | ||
| 76 | Patlayıcı ortamlarda bulunan ekipmanların üzerinde katogorisini belirten EX etiketi bulunuyor mu? | ||
| 77 | Bütün EX cihaz ve ekipmanlar bulundukları patlayıcı bölgeye göre tasnif edilmiş listelenmiş midir? | ||
| EK-III | |||
| 78 | Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti konulmuş mu? | ||
| 79 | Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti uygun şekil ve renklerde midir? | ||
PATLAYICI ORTAMLARDAN KORUNMA VE PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmeliğin 10. Maddesine göre, hazırlanacak patlamadan korunma dokümanınında;
- a) Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği,
- b) Bu Yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için alınacak teknik ve organizasyonel önlemler,
- b) Tehlikeli bölgele olarak sınıflandırılmış yerler,
Özellikle yer alması gerektiği belirtilmiştir.
PATLAMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
- Risk Değerlendirme Yönteminin Tanımlanması
Patlama riskinin değerlendirilmesinde, PHA (Proses tehlike analizi), HAZOP, LOPA, BOW-TIE gibi risk değerlendirmesi metotlarının kullanılması uygun olacaktır. Uygulanacak risk değerlendirmesi metodu açıklanmalıdır.
- Risk Değerlendirmesinde dikkat edilecek hususlar:
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden ÇalışanlarınKorunması Hakkında Yönetmeliğin 6 Maddesine göre, risk değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları dikkate alınmalıdır.
- İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri,
Patlama risk değerlendirmesi yapılması sırasında prosesler ve varsa diğer proseslerle etkileşimi üzerinde durulmalıdır. Ayrıca risk değerlendirilmesi sırasında, kullanılan kimyasal maddelerin parlama noktası, kendi kendine tutuşma noktası, patlama limitleri, kaynama noktası, yoğunluk, gaz veya buharının havaya göre yoğunluğu vb güvenlik kriterlerini bilmemiz gerekmektedir. Proses tanımlaması ve kimyasalların güvenlik parametreleri dokümanda yer almalıdır.
- Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,
Öncelikle patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi için, ikame, konsantrasyonları sınırlandırma ve inertleştirme gibi yöntemlere öncelik verilmelidir.
- Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,
EN 1127-1 (Patlayıcı Ortamlar – Patlamayı Önleme Ve Korunma – Bölüm 1: Temel Kavramlar Ve Metodoloji) standardında belirtilen tutuşturucu kaynakların tehlikeli bölgelerde aktif hale gelmesi değerlendirilerek, bu bölgelerde kullanılacak iş ekipmanlarının bölge sınıfına uygun olarak seçiminin yapılması gerekmektedir.
-
Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü ve patlamanın etkisinin azaltılması,
Meydana gelebilecek bir patlamada, patlamanın etkisinin hafifletilmesi alınacak önlemler (patlamaya dayanıklı tasarım, patlama kapakları, patlama bastırma ve patlamanın izole edebilecek sistemler) değerlendirilmelidir.
PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK TEHLİKELİ BÖLGELERİN SINIFLANDIRILMASI
Yanıcı gaz veya buhar risklerinin meydana gelmesi ihtimali olan tehlikeli bölgelerde kullanılan cihazların uygun şekilde seçilmesini ve kurulmasını sağlamak amacıyla söz konusu tehlikeli bölgelerinsınıflandırılması yapılmaktadır.
TS 3491 EN 60079-10 (Patlayıcı Gaz Ortamlarında Kullanılan Elektrik Cihazları İçin Genel Kurallar – Bölüm 10: )no.lu standardına göre tehlike bölge,Tehlikeli bölge İçinde cihazların yapılması, kurulması ve kullanılması için özel tedbirlerin alınmasını gerektirecek miktarlarda patlayıcı gaz ortamı bulunan veya bulunması beklenen bölge olarak tanımlanmaktadır.
Tehlikeli yerler, patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme süresi esas alınarak, bölgeler halinde sınıflandırılır.
Bölge 0
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler.
Bölge 1
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.
Bölge 2
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.
Bölge 20
Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler.
Bölge 21
Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.
Bölge 22
Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde yanıcı tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.
TEHLİKELİ BÖLGE HESAPLAMASINDA KRİTERLER
- Boşalma kaynakları
Patlayıcı gaz ortamı oluşacak şekilde atmosfere yanıcı gaz, buhar veya sıvının boşalmaya başladığı nokta veya yer olarak tanımlanmaktadır.
- Boşalma dereceleri
Patlayıcı gaz ortamının oluşma sıklığı ve ihtimalinin azalan sırasına göre aşağıda listelenen üç temel boşalma derecesi vardır:
- a) Sürekli boşalma derecesi veren kaynaklar
- Sabit bir çatı tankında bulunan ve atmosfere kalıcı havalandırması olan yanıcı bir sıvının yüzeyi,
- Atmosfere devamlı olarak veya uzun sürelerle açık olan yanıcı bir sıvının yüzeyi (su/yağ ayırıcısı gibi).
- b) Ana boşalma derecesi veren kaynaklar
- Normal çalışmada yanıcı madde yayması beklenen pompa, kompresör ve vana keçeleri,
- Kaplarda bulunan ve normal çalışmada su tahliye edilirken atmosfere yanıcı madde yayması mümkün olan su tahliye noktaları,
- Normal çalışmada atmosfere yanıcı madde yayması beklenen numune alma noktaları,
- Normal çalışmada atmosfere yanıcı madde yayması beklenen tahliye vanaları, havalandırma vanaları ve diğer açıklıklar.
- c) Tali boşalma derecesi veren kaynaklar
- Normal çalışmada yanıcı madde yayması beklenmeyen pompa, kompresör ve vana keçeleri,
- Normal çalışmada yanıcı madde yayması beklenmeyen flanşlar, bağlantılar ve boru bağlantı parçaları,
- Normal çalışmada atmosfere yanıcı madde yayması beklenmeyen numune alma noktaları,
- Normal çalışmada atmosfere yanıcı madde yayması beklenmeyen tahliye vanaları, havalandırma vanaları ve diğer açıklıklar.
- Gazın veya buharın boşalma hızı
Boşalma hızı ne kadar yüksek olursa tehlikeli bölgenin yayılma sınırı da o kadar büyük olur.
Boşalma hızının kendisi de aşağıdaki parametrelere bağlıdır
- a) Boşalma kaynağının geometrik şekli
Bu husus boşalma kaynağının fiziksel özelliğiyle ilgilidir, açık yüzey, kaçak yapan flanş gibi
- b) Boşalma hareket hızı
Belli bir boşalma kaynağı için, boşalma hızı boşalma hareket hızı ile doğru orantılı olarak artar.
- c) Yoğunluk
Yayılan karışımdaki yanıcı gaz veya buhar yoğunluğu arttıkça boşalma hızı da yükselir.
- d) Yanıcı sıvının uçuculuğu
Bu husus esas olarak buhar basıncına ve buharlaşma ısısına (entalpi) bağlıdır. Buhar basıncı bilinmiyorsa, kaynama noktası veya parlama noktası rehber olarak alınabilir. Parlama noktası ne kadar düşük olursa kuşağın yayılma sınırı da o kadar büyük olur.
- e) Sıvı sıcaklığı
Buhar basıncı sıcaklıkla artar, böylece buharlaşmadan dolayı boşalma hızını yükseltir.
- Alt patlayıcılık sınırı (LEL)
Belirli bir yayılma hacmi için, LEL ne kadar düşük olursa tehlikeli bölgenin yayılma sınırı o kadar büyük olur.
% 15 LEL değerine sahip amonyak boşalması açık havada hızla dağılır ve bundan dolayı patlayıcı gaz ortamının sınırları ihmal edilebilecek kadar küçük olur.
- Havalandırma
Normal olarak havalandırma arttıkça kuşağın yayılma sınırı küçülür.
Havalandırmaya mani olan engeller kuşağın yayılma sınırlarını arttırabilir.
- Gazın veya buharın boşaldıktan sonraki bağıl yoğunluğu
Eğer gaz veya buhar havadan önemli ölçüde hafifse yukarıya doğru hareket eder. Eğer önemli ölçüde ağırsa zemin seviyesinde birikir.
Kuşağın yatay yayılma sınırı zemin seviyesinde artan bağıl yoğunlukla artar, kaynağın yukarısında azalan bağıl yoğunlukla artar.
TEHLİKELİ BÖLGE BELİRLENMESİ İÇİN ÖRNEK HESAPLAMA
EN 60079-10-1 Standartlna göre yapılan örnek hesaplama aşağıda belirtilmiştir.
Yayılma özellikleri ve güvenlik parametreleri:
Yanıcı madde: Metan gazı
Boşalma kaynağı: Boru bağlantısı
Metanın molekül kütlesi: 16,05 (kg/kmol)
Boşalma derecesi: Tali
Emniyet faktörü, (k): 0,5
Boşalma hızı, (dG/dt)max: 1 kg/s
Alt patlayıcılık sınırı, (LEL): % 5
Alt patlayıcılık sınırı (LELm): 0,416x 10 -3 x M x LELv = 0,033 kg/m3
Havalandırma özellikleri
Açık hava durumu
Asgari rüzgâr hızı: 0,5 m/s
Sağlanan hava değişimi sayısı (C): 0,03 /s
Kalite faktörü (f) : 1
Ortam sıcaklığı(T): 15 ºC (288 K)
Sıcaklık katsayısı (T/293 K): 0,98
Asgari volumetrik temiz hava akış hızı:
= 59,3 m3/s
Teorik Vz hacminin tahmin edilmesi:
= 2000 m3
Kalıcılık Süresi (Alan içerisinde)
=123 s
Havalandırma:
Havalandırma için üç kullanılabilirlik seviyesi verilmiştir;
- İyi: Havalandırma pratik olarak sürekli mevcuttur.
- Orta: Havalandırmanın normal çalışmada sürekli mevcut olması beklenir. Ancak seyrek ve kısa süreli kesinti olabilir.
- Kötü: İyi veya orta standardını karşılamayan havalandırmadır, fakat yine de kesintilerin uzun sürelerle oluşması beklenmez
Hacim Karşılaştırması
Vz< 0,1 Yüksek havalandırma (VH)
0,1<Vz< V0 Orta havalandırma (VM)
Vz> V0 Düşük havalandırma (VL)
V0:3600 m3
Vz:2000 m3
Yani;
0,1<Vz< V0 Orta havalandırma (VM)
| Boşalma Derecesi | Havalandırma | ||||||
| Yüksek | Orta | Düşük | |||||
| Kullanılabilirlik Derecesi | |||||||
| İyi | Orta | Kötü | İyi | Orta | Kötü | İyi, Orta veya Kötü | |
| Sürekli | ZONE 0 NE | ZONE 0 NE | ZONE 0 NE | ZONE 0 | ZONE 0 | ZONE 0 | ZONE 0 |
| Tehlikesiz | + | + | |||||
| ZONE 2 | ZONE 1 | ZONE 1 | ZONE 1 | ||||
| Ana | ZONE 1 NE | ZONE 1 NE | ZONE 1 NE | ZONE 1 | ZONE 1 | ZONE 1 | ZONE 0 |
| ZONE 2 | ZONE 2 | + | + | VEYA | |||
| Tehlikesiz | ZONE 2 | ZONE 2 | ZONE 1 | ||||
| Tali | ZONE 2 NE | ZONE 2 NE | ZONE 2 | ZONE 2 | ZONE 2 | ZONE 2 | ZONE 0 |
| Tehlikesiz | Tehlikesiz | VEYA | |||||
| ZONE 1 | |||||||
Alan Bölge (zon) 2 dir.
Patlayıcı Zone Büyüklüğü
Vz= 2000 m3
Vz =4Π R³/3
2000 =4Π R³/3
R= 7,8 m yarıçapında zone büyüklüğü bulunmaktadır.
PATLAYICI ORTAMIN OLUŞMASI ÖNLENMESİ VE PATLAMANIN ETKİSİNİN AZALTILMASI
A)Teknik önlemler
- Patlamanın önlemesi
- İkame
- Kapalı sistem
- Tehlikeli atmosfer oluşumunu önleme
- Ateşleyici kaynaklardan kaçınma
- Gaz alarm sistemleri
- Acil durum ekipmanları
- Patlamanın etkisini hafifletme
- Patlamaya dayanıklı ekipman
- Patlama bastırma
- Patlamanın yayılmasını önleme,
- İkaz ve alarm
B)Organizasyonel önlemler:
- İşletme talimatları
- Ekipmanların kullanım talimatları,
- Ekipmanların bakım talimatları,
- İstihdam edilen kişilerin becerileri
- Eğitim
- Çalışma izin sistemi öyleyse, nasıl organize edildiği,
- Tehlikelibölgede seyyar iş ekipmanlarının kulanım kuralları
- Kişisel koruyucu donanım
- Nasıl bakım, denetim ve kontrol sistemi organize edilmesi
- Tehlikeli yerlerin nasıl işaretlendiği
- Personelin görev, yetki ve sorumluklarının belirlenmesi
SONUÇ
Patlamadan korunma dokümanı, öncelikle tesisin, proseslerin ve kullanılan ekipmanların tanıtılması, patlamaların önlenmesi ve patlamadan korunma, patlama riskinin değerlendirilmesi, patlayıcı ortamların sınıflandırılması, iş ekipmanlarının seçilmesi, vb konularda yapılanlara bir sistem dahilinde bakılmasını ve alınan tedbirlerin takip edilmesi ile gözden geçirilmesinde kolaylık sağlayacaktır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların
Korunması Hakkında Yönetmelik*
(*26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşması ihtimali bulunan işyerlerini kapsar.
Ancak;
a) Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi uygulanması,
b) 01/4/2002 tarihli ve 24713 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (90/396/AT) kapsamında yer alan cihazların kullanılması,
c) Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretimi, işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve nakledilmesi,
d) Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işleri,
e) Uluslararası antlaşmaların kapsamında bulunan kara, hava ve su yolu taşıma araçlarının kullanılması,
bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.
Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılacak her türlü taşıma aracı bu Yönetmelik kapsamındadır.
Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile, 4 üncü maddede tanımlanan ‘patlayıcı ortam’ oluşması ihtimali bulunan işyerlerinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri ve ilgili diğer yönetmeliklerin hükümleri de uygulanır.
Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
a) Patlayıcı ortam : Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı,
b) Normal çalışma şartları : Bir tesisin tasarımlanan amaç doğrultusunda, ölçü ve değerlerde çalıştırılmasını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenin Yükümlülükleri
Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma
Madde 5 — Patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla işveren, aşağıda belirtilen temel ilkelere ve verilen öncelik sırasına uyarak, yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve organizasyona yönelik önlemleri alacaktır:
a) Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek,
b) Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek,
c) İşçilerin sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak.
Bu önlemler, gerektiğinde patlamanın yayılmasını önleyecek tedbirlerle birlikte alınacaktır. Alınan bu tedbirler düzenli aralıklarla ve işyerindeki önemli değişikliklerden sonra yeniden gözden geçirilecektir.
Patlama Riskinin Değerlendirilmesi
Madde 6 — İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtildiği şekilde işyerinde risk değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alacaktır:
a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,
b) Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,
c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri,
d) Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü.
Patlama riski, patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen diğer yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilecektir.
İşyerinin Güvenli Hale Getirilmesi
Madde 7 — Risk değerlendirmesinin temel ilkelerine ve bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen hususlara uygun olarak çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için işveren:
a) İşçilerin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde güvenli çalışma şartlarını sağlayacak,
b) İşçilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde, yapılan risk değerlendirmesi sonucuna göre çalışma süresince uygun teknik yöntemlerle bu kısımların gözetim altında tutulmasını sağlayacaktır.
Koordinasyon Görevi
Madde 8 — Bir işyerinde birden fazla işverene ait çalışan bulunması durumunda, her işveren kendi kontrol alanına giren tüm hususlardan sorumlu olacaktır.
İşverenlerin, İş Kanunu ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtilen sorumlulukları saklı kalmak kaydı ile yasal olarak işyerinin tümünden sorumlu olan işveren, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen Patlamadan Korunma Dokümanında öngörülen, çalışanların sağlık ve güvenlikleri ile ilgili önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasını koordine edecektir.
Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerlerin Sınıflandırılması
Madde 9 — İşveren;
a) Patlayıcı ortam oluşması ihtimali olan yerleri Ek-I’de belirtildiği şekilde sınıflandıracak,
b) Yukarıda (a) bendine göre sınıflandırılmış olan bölgelerde Ek-II’de verilen asgari gereklerin uygulanmasını sağlayacak,
c) İşçilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye atabilecek miktarda patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin girişine Ek-III’de verilen işaretleri koyacaktır.
Patlamadan Korunma Dokümanı
Madde 10 — İşveren, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen yükümlülüğünü yerine getirirken, aşağıda belirtilen ve bundan sonra “Patlamadan Korunma Dokümanı” olarak anılacak belgeleri hazırlayacaktır.
Patlamadan Korunma Dokümanında, özellikle;
a) Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği,
b) Bu Yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için alınacak önlemler,
c) İşyerinde Ek-I’e göre sınıflandırılmış yerler,
d) Ek-II’de verilen asgari gereklerin uygulanacağı yerler,
e) Çalışma yerleri ile uyarı cihazları da dahil iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi, kontrol ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı,
f) İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne uygun olduğu,
hususları yazılı olarak yer alacaktır.
Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce hazırlanacak ve işyerinde, iş ekipmanında veya organizasyonunda önemli değişiklik, genişleme veya tadilat yapıldığında yeniden gözden geçirilerek güncelleştirilecektir.
İşveren, yürürlükteki mevzuata göre hazırladığı patlama risk değerlendirmesini, dokümanları ve benzeri diğer raporları birlikte ele alabilir.
İşyerleri ve İş Ekipmanları İçin Özel Gerekler
Madde 11 — Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan işyerlerinde, işverenler aşağıda belirtilen hususlara uymakla yükümlüdür:
a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan yerlerde, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihte kullanılmakta olan veya kullanıma hazır olan iş ekipmanları, 30/6/2006 tarihine kadar Ek-II A’da belirtilen asgari gerekleri karşılamak zorundadır.
b) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan yerlerde kullanılmak üzere bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten sonra yeni alınacak iş ekipmanları, 30/6/2006 tarihine kadar Ek-II A ve Ek-II B’de verilen asgari gerekleri karşılayacaktır.
c) Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan ve 30/6/2006 tarihinden sonra açılacak işyerleri ise bu Yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olarak kurulacaktır.
d) Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan ve 30/6/2006 tarihinden önce açılmış olan işyerleri, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren en geç üç yıl içinde bu Yönetmelik hükümlerine tam olarak uygun hale getirilecektir.
Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan işyerlerinde 30/6/2006 tarihinden sonra herhangi bir değişiklik, eklenti veya tadilat yapıldığında, işveren bu Yönetmelik hükümlerine tam olarak uyulmasını sağlayacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı
Madde 12 — Bu Yönetmelik 16/12/1999 tarihli ve 1999/92/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır.
Yürürlük
Madde 13 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 14 — Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemek amacıyla hazırlanan ve 26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında (10.madde) işverenler tarafından patlamadan korunma dokümanı hazırlanması gerekmektedir. İşyerlerinin kullanımına ve görüşüne sunulan “Patlamadan Korunma Dokümanı” taslağının hazırlanmasındaki temel amaç; patlamadan korunma dokümanı hazırlamak zorunda olan işyerleri için belli bir çerçeve oluşturmak ve minimum gereklilikleri belirleyerek işverenlere yol göstermektir. İşyerlerinde farklı riskler olabileceğinden, bu dokümanı işyerinize uygun olarak geliştirilebilirsiniz. Aşağıdaki dokümanda yer alan mavi kısımlar örnek teşkil etmesi için belirtilmiştir. Ayrıca 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik ile ilgili yapılan değişiklik çalışmaları devam etmektedir. Bu Yönetmeliğin yayımlanması süreci ile “Patlamadan Korunma Dokümanı” taslağına nihai halinin verilmesi çalışmalarının birlikte sonuçlandırılabilmesi için en geç 08.03.2013 tarihine kadar taslak dokümanla ilgili görüşlerinizin [email protected] adresine göndermenizi önemle rica ederiz. PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 2 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz.Her hakkı saklıdır. GENEL BİLGİLER TABLO 1 İşyeri Unvanı : İşyerinin Adresi : İşveren : İşveren Vekili (Adı, Soyadı, Unvanı) : Faaliyetin Yapıldığı Yerin Adresi* : Tehlike Sınıfı : SGK Sicil No. : Ticaret Sicil No : Vergi No. / T.C. Kimlik No. ** : İSG Sorumlusu : Faaliyetin Türü : İmalat Depolama Dolum Diğer : Faaliyetin Özeti : İş Süreci (Üretim Süreci) : Dokümanın Hazırlanma Tarihi : Dokümanın Güncellenme Tarihi : Dokümanı Hazırlayan(lar) Adı, Soyadı, Unvanı İmzası İşyeri Yetkilisi : PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 3 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz.Her hakkı saklıdır. MUHTEMEL PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK BÖLÜMLER TABLO 2 Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Bölümlerin Adı Açık Alan Kapalı Alan Patlayıcı Ortam Kaynağı Bölge Gaz Sınıfı / Sis / Buhar Toz 1 Hammadde depolama alanı 0 2 3 4 5 6 7 Aşağıda yer alan tablolar her bölüm için ayrı ayrı doldurulacaktır. BÖLÜM 1 Hammadde depolama alanı TABLO 3 ÇALIŞAN BİLGİLERİ TABLO 3.1 Adı, Soyadı Görev-Sorumluluk Tanımı İşveren Alt İşveren Bölüm Sorumlusu : Mühendis(ler) : Tekniker(ler) : Operatör(ler) : Diğer Çalışan Sayısı : FAALİYET BİLGİLERİ TABLO 3.2 İş akışına göre bölümde yürütülen faaliyetlerin özeti : Bölümde yürütülen faaliyetler ve önemli proses bilgileri burada belirtilecektir. BÖLGE SINIFI Bölge 0 Bölge 1 Bölge 2 Bölge 20 Bölge 21 Bölge 22 Gerekçeleri (Bu bölümde yer alan tablolardaki veriler doğrultusunda nedenini açıklayınız) PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 4 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz.Her hakkı saklıdır. MADDE VE MALZEME LİSTESİ TABLO 3.3 Madde ve Malzemeler Yanıcı Yanıcı Değil 1 2 3 4 *Burada bölümde kullanılan her türlü madde ve malzeme listelenecek ve yanıcı olup olmadığı da belirtilecektir. Ortamda bulunan ve bu tabloda belirtilecek olan tüm kimyasalların Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) bu dokümanın ekinde yer alacaktır. YANICI SIVI ve GAZLAR TABLO 3.4 Maddeler APL 1 ÜPL 2 En Düşük Tutuşma Sıcaklığı Parlama Noktası En Yüksek Patlama Basıncı Alev Hızı ( 0 C ) ( 0 C ) ( bar ) ( m/sn ) 1 2 3 4 5 6 7 1 APL : Alt patlama limiti; Maddenin hava ile karışımının patlamaya neden olabilecek minimum konsantrasyonu (Maddenin patlama aralığının alt konsantrasyonu) 2 ÜPL : Üst patlama limiti; Maddenin hava ile karışımının patlamaya neden olabilecek maksimum konsantrasyonu (Maddenin patlama aralığının üst konsantrasyonu) Bu tabloda geçen terimler genel bilgi sağlamaya yönelik olup, zone hesaplamasında daha detaylı bilgilere ihtiyaç duyulabilir; örneğin, yanıcı sıvıların kaynama noktaları ve gazların yayılma dereceleri gibi. Bu tabloda geçen terimler ile ilgili bilgiler dokümanın rehberinde yer alacaktır. YANICI TOZLAR TABLO 3.5 Maddeler APL 1 ÜPL 2 En düşük tutuşma Sıcaklığı Orta Değer Granularity distribution (Partikül dağılımı) Kendiliğinden Yanma Sıcaklığı En Yüksek Patlama Basıncı ( 0 C ) ( mm ) ( 0 C ) ( bar ) 1 APL : Alt patlama limiti; Maddenin hava ile karışımının patlamaya neden olabilecek minimum konsantrasyonu (Maddenin patlama aralığının alt konsantrasyonu) 2 ÜPL : Üst patlama limiti; Maddenin hava ile karışımının patlamaya neden olabilecek maksimum konsantrasyonu (Maddenin patlama aralığının üst konsantrasyonu) Bu tabloda geçen terimler ile bilgili bilgiler dokümanın ekinde yer alan rehberde verilmiştir. PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 5 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz.Her hakkı saklıdır. RİSK DEĞERLENDİRMESİ TABLO 3.6 Kullanılan Metod Yapıldığı Tarih *Yapılan Risk Değerlendirmesinin detayları dokümanın ekinde yer alacaktır. MUHTEMEL PATLAYICI ORTAM VARLIĞI TABLO 3.7 Ortamda toz, sis, buhar veya gaz olarak dağılma özelliğine sahip maddeler APL ÜPL Çalışma ortamında yanıcı maddelerin havadaki konsantrasyonu ( % ) Kullanıldığı Basınç Kullanıldığı Sıcaklık 1 2 3 4 SİSTEM BİLGİLERİ TABLO 3.8 Sistem* 1 Sistem* 2 * Sistem: Birden fazla ekipman veya modülden oluşan sistemler belirtilecektir. Bu tabloda sistemlerin işletme koşulları için önemli olabilecek parametreleri, birbirleriyle ve ortamda bulunan diğer ekipmanlarla etkileşimleri patlama riski göz önüne alınarak belirtilmelidir. Sistemlerde sürekli bir kontrol, bakım ve onarım gerekiyorsa bunlar da belirtilmelidir. KULLANILAN EKİPMANLAR TABLO 3.9 EKİPMANLAR Üretim Tarihi 1 Elektrikli 2 Elektriksiz 3 Risk Değerlendirmesi sonucu Açıklamalar Değerlendirme 1 Nasıl uygun hale getirildiği de açıklanacaktır 2 3 4 5 30.12.2006 tarihli ve 26392 Sayılı Resmi Gazete’de Yayınlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik şartlarına uygun ekipmanlar Kullanılan elektrikli ekipmanların exproof olup olmadıkları belirtilmelidir. Silindirler, pnömatik ve hava kullanan ekipmanlar elektriksiz ekipmanlar olarak değerlendirilecektir. PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 6 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz.Her hakkı saklıdır. TUTUŞTURUCU KAYNAKLAR TABLO 3.10 TUTUŞTURUCU KAYNAK Sıcak Yüzey Sıcak Gaz Kıvılcım Statik Elektrik Oluşma Sıklığı Meydana Geldiği Durumlar Sürekli Nadir Çok Nadir Normal Çalışma Bakım, Onarım Arıza Durumları Diğer Erimiş haldeki madenin potalarla taşınması Zımpara taşı Konveyör bant NOT: Burada sıklıkla karşılaşılan tutuşturucu kaynaklarına yer verilmiştir. Var olabilecek diğer kaynaklar rehberde belirtilmiş olup bu tabloda işyerinin sözü edilen bölümündeki tüm tutuşturucu kaynaklar belirtilmelidir. PATLAMANIN MUHTEMEL ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ TABLO 3.11 Basınç dalgaları Patlama nedeniyle savrulan cisimler (şarapnel ve moloz parçaları gibi) Zaralı maddelerin salınımı Termal radyasyon (Isı yayılması) PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 7 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz.Her hakkı saklıdır. TEKNİK KORUYUCU ÖNLEMLER TABLO 3.12 Patlayıcı ortamın oluşmasının önlenmesi Havalandırma sistemi var mı? Evet Hayır (Açıklayınız) Yanıcı sıvı, gaz veya toz yayılımı önlenebiliyor mu? Evet Hayır Yanıcı sıvı, gaz veya toz birikimi önlenebiliyor mu? Evet Hayır Kimyasallar uygun koşullarda depolanıyor mu? Bunların dışında alınan önlem varsa açıklayınız. Patlayıcı ortamın tutuşmasının önlenmesi Sıcak yüzeylere karşı önlem alındı mı? Evet Hayır Alev ve sıcak gazlara karşı önlem alındı mı? Evet Hayır Mekanik kıvılcımlara karşı önlem alındı mı? Evet Hayır Yıldırımın etkilerine karşı önlem alındı mı? Evet Hayır Elektrik kaynaklı tutuşmalara karşı önlem alındı mı? Evet Hayır Statik elektriğe karşı önlem alındı mı? Evet Hayır Elektrikli ekipman tasarımı ve kurulumu uygun mu? Evet Hayır Elektriksiz ekipman tasarımı ve kurulumu uygun mu? Evet Hayır Bunların dışında alınan önlem varsa açıklayınız. Patlamanın etkisini azaltmaya yönelik önlemler Tasarım ve inşa patlama basıncı ve darbelerine dayanıklı mı? Evet Hayır Patlamayı bastırmaya yönelik önlem alındı mı? Evet Hayır Patlamanın yönlendirilmesi veya basıncın tahliyesi için gerekli önlemler alındı mı? Evet Hayır Patlama basıncını hafifletmeye yönelik önlemler alındı mı? Evet Hayır Alevlerin transferi ve patlamanın yayılmamasına yönelik önlemler alındı mı? Evet Hayır Bunların dışında alınan önlem varsa açıklayınız.* * Burada Gaz detektör sistemleri, ikaz ve alarm sistemleri gibi önlemler var ise belirtilebilir. Teknik önlemler yapılan risk değerlendirmesi sonuçları kullanılarak da yazılabilir TABLO 3.13 İşyerine ve yapılan işe yönelik, patlama riskini azaltmak için alınan başka önlemler varsa açıklayınız. İŞARETLEME TABLO 3.14 “Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği”ne göre gerekli yerlere; Uygun yasaklayıcı işaretler yerleştirilmiş mi? Evet Hayır Uygun emredici işaretler yerleştirilmiş mi? Evet Hayır Uygun uyarı işaretleri yerleştirilmiş mi? Evet Hayır Uygun acil çıkış ve ilkyardım işaretleri yerleştirilmiş mi? Evet Hayır Uygun yangınla mücadele işaretleri yerleştirilmiş mi? Evet Hayır Bunların dışında yapılan başka işaretleme varsa PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 8 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz.Her hakkı saklıdır. açıklayınız. ORGANİZASYONEL ÖNLEMLER TABLO 4 ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ Eğitim Alt Başlıkları Genel İSG eğitimi1 İşe yönelik eğitim2 Özel görevi bulunanların eğitimi 2 Bakım, onarım, temizlik, tadilat, vb. gibi durumlara yönelik eğitim 4 1,2,3,4Bu eğitimlerde kimyasal kullanımı ve patlayıcı ortam konuları içerilmelidir. YAZILI TALİMATLAR İçerik İş talimatları Kaçış, acil durum ve kurtarma konularında talimatlar Özel durumlara yönelik talimatlar1 1Özel durumlara yönelik talimatlar; izin gerektiren çalışmalar, sistemi devreye alma veya devreden çıkarma prosedürleri vb. BİLGİLENDİRME Bilgilendirilecek Kişiler/ Konular Kaçış, acil durum ve kurtarma konularında bilgilendirme Alt işverenlerin bilgilendirilmesi Çalışma alanında geçici süreli bulunacaklara yönelik bilgilendirme ÇALIŞMA İZNİ TABLO 5 ÇALIŞMA İZNİNİN KONUSU Çalışma Kapsamı Çalışma iznini verenin Adı- Soyadı-Unvanı Ateşli Çalışma İzni 1 Bakım, onarım, temizlik, tadilat vb. durumlarda çalışma Diğer çalışma izinleri 2 1 Ateşli Çalışma İzni; Muhtemel patlayıcı ortamlarda, patlama ve yangına neden olabilecek, kaynak, alevli kesme, taşlama vb. çalışmalar için alınacak izin. 2 Yönetmelik Ek-2 b maddesi kapsamında TEMİZLİK VE DÜZEN TABLO 6 Yeri Temizlikten Sorumlu Kişi Kapsamı Zaman Aralıkları Çalışma Talimatı PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI – (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) – Tarih İmza Sayfa 9 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Patlamadan Korunma Dokümanı” hiçbir
