İş Sağlığı ve Güvenliği Tehlike ve Riskler

İSİG’nin önemi:

İnsan ve insan sağlığı ne kadar önemli ise iş sağlığı ve iş güvenliği o kadar önemlidir.

İnsanın değeri: İnsan yaratılmışların en değerlisi ve en şereflisidir. Bütün yaratılmışlar insana ve insanlığa hizmet için yaratılmıştır.

İnsan Sağlığının değeri: İnsan ve insan sağlığını parayla pulla ölçmek mümkün değildir. İnsanın hayatı ve sağlığı mukaddestir. İnsan hayatı ve sağlığını ekonomik değerlere tahvil etmek yanlıştır.

İş Kazaları ve Meslek hastalıkları sonucu kayıplar:
Dünyada İş Kazaları
Global bakış açısından iş kazaları önemli bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Uluslararası Çalışma Ofisi (ILO) iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin verileri toplamaktadır. Bir tahmine göre yılda 180.000 kişi iş kazaları sonucu ölmekte 110.000 kişi ise yaralanmaktadır (Kliesch,1988) Sanayileşmiş ve az gelişmiş çok sayıda ülkede, ölümcül kazaların oranı 1960’ lardan sonra düşmüştür. Örneğin son 20 yılda düşüş oranı Japonya ve İsveç’te %20, Finlandiya’da ise % 62 olmuştur (Kliesch, 1988). Benzer şekilde ciddi kazaların oranı da en azından sanayileşmiş ülkelerde düşmektedir. Bunun açıklaması olarak daha az işçinin tehlikeli işlerde çalışması ve işyerlerinin daha güvenli olması verilmektedir.

Bu sayılar yüksektir, fakat kısmen verilerin yetersizliği nedeniyle oldukça muğlaktır. Daha yakın bir araştırma (Takala,1998) halen yüksek sayılar vermektedir. Tüm dünya için 1994 yılındaki tahmini ortalama ölümcül kaza oranı 100.000 işçide 14’tür. Toplam ölümcül kaza sayısı ise 335.000 dir. Oranlar ülkeler ve bölgeler arasında olduğu gibi ekonomik aktiviteler arasında da değişim göstermektedir.

İşyerlerindeki ölüm sayısında ilişkin yapılan bir tahmin Tablo 1.1 de verilmiştir. 1994 yılında toplam 800.000 kişi hayatını kaybetmiştir. Verilerdeki hata kaynakları analiz edilmiş ve düzeltmeler yapılmıştır. Dünyada işle ilgili ölüm sayısı en uygun tahmine göre 1.1 milyondur. Bunun anlamı her gün 3000 kişi işi nedeniyle ölmektedir ( Takala, 1998).

Ölüm Tipi	Ölü Sayısı
İşyerindeki ölümler	335.000
İşyeri ve ev arasında meydana gelen ölümler	158.000
Meslek hastalıkları sonucu ölümler	325.000
TOPLAM	818.000

Tablo 1.1 1994 yılındaki işle ilgili ölüm sayıları (Takala,1998)

Ülkeler arasındaki bir karşılaştırma ise dünya sekiz bölgeye ayrılarak yapılmıştır (Tablo 1.2). Toplamda, dünyadaki işgücü sayısı 2.7 milyar olarak tahmin edilmiştir. Ülkeler arası ölüm oranı oldukça fazla değişmektedir. Oturmuş Pazar Ekonomilerinde ülkeler arasındaki oranın aralığı 1.4 ve 10 olarak verilmiştir.

Bölge	Ölüm Oranı	Ölü Sayısı
Oturmuş Pazar Ekonomileri	5.3	19700
Avrupa’nın Eski Sosyalist Ekonomileri	11.1	15600
Hindistan	11.0	36700
Çin	11.1	68200
Diğer Asya ve Adalar	23.1	80600
Alt Sahra Afrikası	21.1	45900
Latin Amerika ve Karaipler	13.5	26400
Orta Doğu	22.5	41800
DÜNYA	14.0	334900

Tablo1.2 1994 yılında dünyanın sekiz bölgesinde meydana gelen ölümcül iş kazaları. Ölüm oranı her 100.000 işçi için verilmiştir. (Takala,1998)

Ölümcül olmayan kazaların tekrar oranı da tahmin edilmiştir. ILO ölümcül olmayan kazaların tahmininde temel olarak kullanılmak üzere ölümcül olmayanlar ve olanlar arasında 750 oranını benimsemiştir. Bu durumda yaralanma sayısı 250 milyon iş kazası ve 160 milyon meslek hastalığı vakasını kapsar. Bunlar göreceli olarak ihtiyatlı rakamlardır. (Takala, 1998)
1.1.3. Kazaların Maliyetleri
İş kazaları, aynı zamanda toplum, işveren kuruluşları ve yaralanan kişiler açısından ekonomik öneme sahiptir. Toplum seviyesinde maliyetler dikkate değerdir. Ancak. sağlık ve sigorta gibi sistemlerin farklı parçalarında oluştuklarından bu maliyetlerin ayrıştırılıp hesaplanması oldukça güçtür.

ILO tarafından maliyet tahminlerinin bir özeti yakın zamanda yayımlanmıştır (Dorman, 2000). Genellikle, bu tahminlerin yapılmasında birçok sorun çıkmakta ve çok sayıda varsayımda bulunmak gerekir. Bu çalışmalar faydalı olabilir ancak ağırlık derecelerinin sıralanması olarak görülmelidir. Meslek hastalıkları ve kazalarla ilgili karşılaştırmalı maliyet tahminler Avrupa ve ABD için yapılmakla birlikte gelişmekte olan ülkeler için herhangi bir seviyede yapılmış bir tahmin bulunmamaktadır.

Örnek olarak verilen 9 Avrupa ülkesinde yapılan bir araştırma (Beatson ve Coleman, 1997) ülke bazında toplam iş kazası ve meslek hastalığı maliyetlerine yer vermiştir. Maliyetlerin birçoğu GSMH oranı bakımından %2.5-6 arasındadır.

ABD’de yapılan 1992 yılında meydana gelmiş ölümcül ve ölümcül olmayan kazaların ekonomik maliyetleri konusunda yapılan bir araştırmada (Leigh et al, 1996) toplam maliyet 173.9 milyar dolar (GSMH’ye oranı %3) olarak bulunmuştur. Bu değer Dorman (2000) tarafından bulunan değerin hayli üzerindedir. En fazla maliyet ölümcül olmayan kazalara ait olup (144.6 milyar doları), ölümcül kazaların maliyeti bunun çok altında, 3.8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu araştırma ödemeyi kimin yaptığı üzerinde de durmuştur. Birtakım varsayımlara dayalı olarak %80 oranında işçilerin bir şekilde bu maliyete katlanmak durumunda kaldıklarını göstermiştir.

Dorman (2000) tarafından özetlenen sonuçlar aşağıda verilmiştir.

İş kazalarının ve meslek hastalıkları maliyetlerinin gelişmiş ekonomilerin GSMH içindeki genel payı tipik olarak önemli bir seviyededir ve %3 den az değildir.
Meslek hastalıklarının tanımlanması güç olduğundan maliyet bunun çok üzerindedir.
İşçilerin tazminatları erken ölüm ve sakatlığın maliyetinin kim tarafından üstlenileceği konusunda önemli bir ekonomik etkendir.

Genellikle, kazaların toplam maliyetlerinin işveren kuruluşa göre oldukça değişkenlik göstermektedir. Maliyetlerin önemi, işyerinde hangi tip sigorta ve tazminat sisteminin uygulandığı ve üretimin müdahalelere karşı ne kadar duyarlı olduğuna bağlıdır. Heinrich(1931) ve Brody et al (1990) bu maliyetleri göreceli olarak yüksek bulmuştur. Fakat farklı bir çalışma (Söderqvist et al.,1990) kazaların şirketlere olan marjinal maliyetlerinin oldukça düşük olduğunu iddia etmektedir. Buna neden olarak, ayrıntılı ve çok yönlü bir sigorta politikasının kazaya uğrayan kişinin tazminatlarını karşılaması, sigorta primlerinin kaza sayısından bağımsız olması ve belli miktarda personel fazlası olması verilmiştir.

Kişisel seviyede bir kaza birey için kendini kısıtlayan birçok probleme neden olmakla birlikte işyerinde kazaya uğrayanlar için birçok ülkede geleneksel olarak sigorta tazminat ödemeleri vardır.

Ülkemizde Meydana Gelen İş Kazası ile İlgili İstatistiki Değerler

Ülkemizde her yıl 100.000 civarında iş kazası meydana geliyor. 1000-1500 civarında insanımız hayatını kaybediyor. 3500 – 40000 civarında insan çalışamayacak şekilde malul kalıyor. Bu değerlerin SSK istatistiklerine geçen kayıtlı işlerle ilgili olduğu, beş milyon civarındaki SSK lı işçilerle ilgili olduğu, halbuki Ülkemizde en az 25 milyon çalışanın olduğu göz ardı edilmemelidir. Olay bütün çalışanlar (Memur, işçi, esnaf, çiftçi vs.) açısından değerlendirildiğinde kaza, yaralanma ve ölümlerin çok daha fazla olduğu ortadadır.

İş kazası ve meslek hastalığını önleme hususunda genel yaklaşım:

İş kazası ve meslek hastalığının temel olarak iki asıl (Görünen) sebebi vardır. Bunlar Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranıştır. Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranışın iş kazasına olan etkisini matematiksel olarak aşağıda belirtilen formülle izah edilmektedir. Bu formül iş kazası ve meslek hastalıklarının sebeplerinin ortaya konması ve izahının yapılabilmesi açısından teorik bir yaklaşım sağlamaktadır. Bütün iş kazalarını ve meslek hastalıklarını bu formülle izah edilebilmesi mümkün olamamaktadır. Bazı olaylarda bu iki çarpandan birinin olmadığı görülebilmektedir. Ancak kazaların ve meslek hastalıklarının çok büyük bir çoğunluğunu bu formülle izah etmek mümkün olmaktadır. Hatta bu formülde çalışma yerindeki tehlikeli duruma ve çalışan insanın tehlikeli davranışta bulunma ihtimali açısından 10 üzerinden puanlar verilerek sonuçta iş kazası olma ihtimali olarak sayısal bir değere ulaşmak mümkün olmaktadır.

Bu yaklaşımda kaza sebebi olarak belirtilen hususların arka planında bu sebeplerin arka plandaki sebeplerinin, asıl ve tali sebeplerinin olacağı göz ardı edilmemelidir. Risk analizleri yapılırken mümkün mertebe bütün sebeplerin değerlendirilmesi gerekmektedir.

Tehlikeli Durum x Tehlikeli davranış = İş kazası (Meslek Hastalığı)

(İşyeri şartları) Uygun kişi seçilmesi

Eğitim

Denetim

Emniyetli çalışma ortamı nasıl olmalıdır: Emniyetli çalışma ortamı, en sağlıklı teknolojinin uygulandığı, işçi sağlığı ve iş güvenliğini işçilerin inisiyatifine bırakmayacak şekilde güvenlik tedbirlerinin alındığı, işçi yorgun ve dalgın bile olsa, tehlikeli davranışta bulunsa dahi kazanın olmadığı ortamdır.

Eğitim : İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetleri içinde eğitimin önemi çok fazladır. Çünkü kazaların büyük çoğunluğu çalışanın emniyetsiz davranışlarından kaynaklanmaktadır. Emniyetsiz durumların ortadan kaldırılması da büyük oranda bu konuda eğitimli teknik elemanlar, idareciler ve işverenlerle mümkündür.

Eğitim denince;

Öğrenmek
Öğrendiklerine İnanmak
Alışkanlık (Ahlak) haline getirme

aşamalarının düşünülmesi gereklidir. Özellikle inanmak bilinçlenmek ve öğrendiklerini uygulayabilme alışkanlığını temin etme aşamalarının göz ardı edilmemelidir.

Denetim de işverenin ağır yükümlülüklerinden biridir. İşverenin işçisine vermiş olduğu eğitimler neticesinde; insanların büyük çoğunluğunun kendi kendini denetleyebilir hale getirmesi ayrıca toplumun da insanları müspet anlamda denetleyecek şekilde bilinçlendirilmesini hedeflemelidir.

Bir işyerinde yüzde yüze yakın oranda denetim sağlanabilmesi için

İnsanın kendi kendini denetlemesi gereklidir.
Toplumun insanları denetlemesi gereklidir.
Denetimle görevli kişilerin sistematik manada denetimler yapması gereklidir.

Yanı işin özü, insanların iş güvenliği bilincini yükseltip, kendini ve çevresini denetler duruma getirmek lazımdır.

İş kazası ve meslek hastalığının geliş sesini duymak:

İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusu, İşyerlerinin, maddi ve manevi yönüyle çok önemli bir konusudur. Bu konuda hassasiyet gösterilmesi, çok gayret edilmesi gerekmektedir.

Ancak, İşyerlerinde, işçi sağlığı ve iş güvenliği hususu, normal şartlarda gündeme gelmemektedir. Ne zaman ki, bir kaza olur, bir veya birkaç kişi yaralanır veya ölür, o zaman gündeme gelir. Halbuki o zaman iş işten geçmiştir. Ölüyü defnetmekten, yaralıyı hastaneye göndermekten başka yapılabilecek çok şey yoktur.

Öyleyse, kaza olmadan, insan yaralanmadan veya ölmeden, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunun hatırlanması, gerekli tedbirlerin alınması, koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesi, kontrol ve denetimlerin yapılması gerekmektedir.

“Kaza geliyorum demez” değil “kaza geliyorum der” ancak kaza geliyorum sözünü duyabilmek, o bilgiye, o bilince , o hassasiyete sahip olmak gerekir. Bunu herkes duyamaz. Her işyeri bunu fark edemez. İşçi sağlığı ve iş güvenliğini kazadan kazaya, olaydan olaya, teftişten teftişe hatırlayanların “kaza geliyorum” sözünü duymaları mümkün değildir.

Bazı ileri Ülkelerde, bazı modern İşyerlerinde, insan yaralanması ile neticelenmeyen olaylar(Az daha kaza olacaktı dediğimiz olaylar) kayda alınmakta ve bu şekilde kaza geliyorum sözünü duymaya çalışmaktadırlar. İstatistikler göstermektedir ki, “az daha kaza olacaktı” türü on adet olayın içinde bir tane yaralanmalı olay meydana gelmekte, otuz tane hafif yaralanma içinde bir ağır yaralanma veya ölüm meydana gelmektedir. Bu kazaları bu şekilde takip ederek kaza geliyorum sözünü duymaya ve buna göre tedbir almaya çalışmalıyız.

Kaza geliyorum sözünü duymanın yollarından biri de, işyerinde alınmış olan sağlık ve güvenlik tedbirlerini kontrol etmek, makine tezgah ve tesislerin emniyetli çalışıp çalışmadığını denetlemekle mümkündür.

İşyerlerinde yerleştirilecek kontrol ve bakım mekanizması ile , kontrol ve deneylerin sistematik olarak ve otomatik olarak yapılabilmesi sağlanmalıdır. Başka bir deyişle, bu tedbirlerin alınmasının, bakım ve denetimlerin yapılmasının, şahıslara bağlı olmaktan çıkarılarak, sistemin normal işleyişi içinde yapılan çalışmalar haline getirilmelidir.

İşyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerinin, bazı insanların gayretine bağlı kalmaması, iş güvenliğinin, kazalar meydana geldikçe hatırlanan bir konu olmaması için, işyerlerinde iyi bir kayıt sisteminin yerleştirilmesi gerekmektedir.

İlk bakışta kayıtla uğraşmak, bir çeşit bürokrasiyi artırmak gibi görülmektedir. Ancak, işyerlerinde ve özellikle büyükçe işyerlerinde işleri engellemeyecek seviyede bir bürokrasiye, kayıt sistemine ihtiyaç vardır.

Toplam kalitenin en önemli parolası, “yaptığını yaz, yazdığını yap” tır. İşçi sağlığı ve iş güvenliği için de bu parolayı kullanmakta büyük fayda vardır.

Yapılan çalışmaların, kontrollerin, eğitimlerin, denetimlerin belgeye bağlanmasının birçok faydası bulunmaktadır. Kayıt sisteminin işlemesi, hizmetlerin devamlı olmasını sağlamakta, kontrol edenler ve edilenler işi daha çok ciddiye almakta, insanlar, altında imzalarının bulunduğu belgeler ve bilgiler hususunda daha dikkatli ve gayretli olmaktadırlar.

Bu sebeple, işyerlerinde yapılan bütün eğitimlerin, talimatların, kontrollerin, çalışmaların belgelenmesi, ilgililere tebliğ edilmesi, imzalarının alınması, tedbirlerin takip edilmesi, uygulanması ve benimsenmesi açısından çok önemlidir.

Yaralanmasız her 10 kazanın içinde 1 yaralanmalı kaza olur

30 yaralana içinde 1 ağır yaralanma veya ölüm olur

1 Ölüm veya Ağır yaralanmalı kaza

30 Yaralanmalı kaza

300 Yaralanmasız kaza

Herhangi bir kazanın sonucunu (Hafif yaralanma, ağır yaralanma veya ölüm) önceden kestirebilmek mümkün değildir.

İş kazası ve meslek hastalıklarının en aza indirilmesi için aşağıda belirtilen hususlarda çalışma yapılması gereklidir.

Güvenli bir işyeri
Güvenli tesisi, makine , alet
Güvenli hammadde, malzeme
Uygun işyeri ortamı
Uygun Koruyucu malzeme
Uygun personel seçimi
Eğitim
Gözetim, denetim

Bu hususta çalışma yapılabilmesi için işyerinde bu konuda görevli birimlerin ve elemanların bulunması gerekmektedir.

İş Güvenliği Mühendisi
İşyeri Hekimi
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulu
İşyeri Sağlık Birimi

Sağlıklı ve Emniyetli bir işyeri kurulup işletilmesi için atılması gerekli adımlar:

Kurma izni ve İşletme Belgesi alınması:

Kurma izni beyannamesi
Vaziyet planı
İnşaat projesi
Elektrik tesisat projesi
Isıtma ve havalandırma tesisatı projesi
Makine ve yardımcı tesisler yerleşim planı
Hammadde, yardımcı madde ve üretilen maddelerin listesi
ve Müfettiş tarafından gerekli görülecek diğer belge ve bilgiler

İşyeri binasının uygun kurulması:

Tavan yükseklikleri

Merdivenlerin durumu

Asansörler

Zeminin durumu

Koridorlar, geçitler,

Yeterli ışıklandırma

Yeterli havalandırma

Yeterli ısıtma

Temiz su temini

Mutfak

Yemekhane

Soyunma yerleri

Duşlar

Yatıp kalkma yerleri

3. Bulaşıcı hastalıklar:

Sinek, Tahtakurusu, pire, fare ve benzeri zararlılarla mücadele edilmesi
İşçilerin işe alınmasında bulaşıcı hastalığı olmadığına dair muayene ettirilmesi
Bulaşıcı hastalık çıktığında karantina uygulanması

Meslek hastalıkları:

a) Kimyasal etkilerle ortaya çıkan meslek hastalıkları:

Kurşun

Cıva

Arsenik

Fosfor ve beyaz fosfor

Organik Fosfor (Ensektisit üretimi)

Kadmiyum

Manganez ve bileşikleri

Krom ve bileşikleri

Berilyum

Azot Oksit

Benzen(Benzol)

Anilin ve nitro-amin türevleri

Halojenli hidrokarbonlar

Karbon sülfür

Kükürtlü hidrojen

Tozlarla ortaya çıkan meslek hastalıkları (pnomokonyozlar)

Önleme tedbirleri:

İkame
Kapalı sistemde çalışma
Tecrit
Havalandırma
Toz ölçümleri
Teknik kontroller
İşçilerin Sağlık Kontrolleri

5. Fiziksel ve mekanik sebeplerle ortaya çıkan meslek hastalıkları

Gürültü; İşyerinde gürültünün yüksek olması işitme kaybı şeklinde meslek hastalığına sebep olur.

Gürültüden kaynaklanan meslek hastalıklarından korunmak için:

Makinelerin montajında tedbir
Duvarlara sesi yansıtmayan malzeme ile yapılması ve kaplanması
Çift kapı çift pencere
Kişisel koruyucu malzeme kullanılması
İşe giriş sağlık muayenesi ve periyodik sağlık kontrolleri yapılması

gibi tedbirlerin alınması mümkündür.

Titreşim insanın eklem yapısının bozulmasına sebep olur.

Tedbirler:

İşe girişte genel sağlık muayenesi
Belli periyotlarda sağlık kontrolleri

Zararlı ışınlar:Çalışanın gözüne, cildine zarar verir, ayrıca strese sebep olur.

Tedbirler:

Işınların tecrit edilmesi
Kişisel koruyucular kullanılması
İşe giriş sağlı muayeneleri
Periyodik sağlık kontrolleri(Göz kontrolü)

Nemli hava, cereyanlı ve yetersiz ışıklı işler: Romatizmaya ve göz bozukluklarına sebep olur.

Tedbirler:

Yeterli suni aydınlatma yapılması
Kişisel korunma araçları kullanılması
İşe giriş ve periyodik sağlık kontrolü yapılması (Romatizma ve göz hastalığı bulunanlar bu işlerde çalıştırılmaması)

Basınç: (Dalgıç odalarında yapılan çalışmalar gibi)

Radyoaktif ve radyoiyonizan maddeler:

Tedbirler:

Radyoaktif kaynaktan uzak durulacak
Kısa süre kalınacak
Uygun paravanalar konacak
Havalandırma yapılacak
Taşınabilen rad. Malzeme özel kutularda saklanacak
Sağlık kontrolleri (İşe giriş ve periyodik) yapılacak

6. Kullanılan hammadde sebebiyle meydana gelen meslek hastalıkları

Şarbon Tedbirler:
Tetanos 1-İşyerinin dezenfekteedilmesi
Leptospiroz 2-El ağız ve beden temizliği
Ankilostomyaz 3-Aşı Yapılması
Akciğer tüberkülozu 4-Farelerle mücadele

7. İşyerinde alınan Tıbbi Tedbirler: İşyerinde alınacak tıbbi tedbirlerin uygulanması için işyeri hekimi, sağlık memuru ve ilk yardım kursu görmüş elemanların istihdam edilmesi, işyeri sağlık biriminin kurulması gereklidir.

Ayrıca yeterli miktarda ilaç ve ilk yardım malzemesi temin edilmelidir.

8. Yangına karşı alınması gerekli tedbirler:Yangın, bütün işyerlerinde görülebilecek risklerdendir. İşyerinin cinsine göre alınması gerekli tedbirler farklı farklıdır. Fakat genel manada yangına karşı aşağıdaki tedbirler alınmalıdır.

Yangın merdiveni
Kapıların ve koridorların uygun olması
Giriş çıkış kapılarının mesai saati içinde kilitli tutulmaması
Yangın söndürme ekibi kurulması, ekiplerin eğitilmesi
Yeterli miktar ve basınçta su bulunması
Motopompların kontrol edilmesi,
Suyun donmasına karşı tedbir alınması
Yangın muslukları ve hortumların standart olması
Seyyar yangın söndürme cihazları bulundurulması
Seyyar yangın söndürme cihazlarının kontrolü
İşyerinde yangın alarm tertibatının bulunması
Alarm ve tahliye denemeleri yapılması
Par.Pat. mad. İle ilgili özel tedbirler alınması

9. Makinelerde ve tezgahlarda alınacak güvenlik tedbirleri:Makine tezgah ve tesislerde tehlike kaynakları ve alınması gerekli tedbirler ayrı bir ders konusudur. Fakat genel manada aşağıda belirtilen hususlardan bahsetmekte fayda vardır.

Modern tekniğe uygun en sağlıklı makine tezgah ve imalat tekniği kullanılması
Tehlike arz eden bütün hareketli kısımların kapatılması
Uygun çalıştırma ve durdurma düzeneklerinin kullanılması,
Operasyon noktalarına uygun koruyucu yapılması
Gövde topraklamalarının yapılması
Zararlı gaz toz çıkaran makinelere lokal havalandırma tertibatı yapılması,

10.Kazanlarda basınçlı kaplarda ve kompresörlerde alınacak

tedbirler

Bir yerde basınç varsa patlama ihtimali var demektir. Bir basınçlı kap patlarsa kaza meydana gelmiş olur. Öyleyse basınçlı kabın patlama ihtimaline karşı tedbir alınması gereklidir.

Bunun için genel manada;

Basınçlı kabın yetkili kuruluşlar tarafından tekniğe uygun imal edilmiş olması,
Emniyet donanımının bulunması ve çalışır vaziyette olması
Bakımlı olması
Periyodik kontrollerinin yapılması
Patlamalara karşı dayanıklı bir yerde bulunması

gerekmektedir.

Ayrıca, basınçlı kabın cinsine göre (Kazan, kompresör, basınçlı gaz tankı vs.) o tür kaplara özel alınması gerekli bir çok güvenlik tedbirleri de vardır. (Bu hususlar basınçlı kaplar dersinde detaylı anlatılmaktadır)

Fırınlarlar ve ocaklarda riskler ve tedbirler;

Fırınlarda insanların yanarak yaralanması veya yangın çıkması veya fırında yakılan akaryakıt veya gazdan kaynaklanan patlamalar ve ayrıca zehirlenme şeklinde kazaların meydana gelmesi ihtimali mevcuttur.

Buna karşı genel olarak alınası gereken tedbirler şunlardır:

Fenne ve tekniğe uygun olarak yapılmış olacaktır.
Çalışan kişilere özel kişisel koruyucu malzeme verilecektir.
Bakım onarım esnasında içine girmeden önce sıcaklığın (50 derece santigratın altına) düşürülmeyecektir.
Patlama menfezleri (Kapakları) olacaktır.
Akaryakıt ve gazla çalışan fırınlarda havanın kesilmesi veya azalması durumunda yakıtı kesen otomatik bir tertibat bulunacaktır.
Pilot alev memesi bulunacaktır.
Ateşleme sırasında hiç kimse ocak kapağı önünde bulunmayacaktır.
Fırın ve ocaklar bir vesile ile sönerse, ocağın içi iyice havalandırılmadan yakılmayacaktır.
Düzenli bakımları yapılacaktır.

AYRICA;

Yüksek fırınlarda,
Kupol ocaklarında,
Siemens-Martin ocaklarında,
Pota ocaklarında,
Elektrik ark ocaklarında,
Tav ocaklarında, tuğla çömlek fırınlarında,
Çimento, kireç, alçı gibi malzemelerin üretildiği döner fırınlarda, alınması gerekli özel tedbirler vardır.

Elektrik ile ilgili riskler ve tedbirler:

Elektrikle ilgili riskler ve tedbirler ayrı bir seminer konusudur ancak elektrikle ilgili uygulanan genel tedbirler şunlardır:

Küçük gerilim kullanmak
Koruyucu yalıtma (İzolasyon)
Koruma topraklaması
Sıfırlama
Hata akımı koruma bağlaması
Koruyucu ayırma
Emniyet mesafesi koymak
Çift izolasyon yapmak
Aşırı akımlardan korunma

El aletlerinin kullanılmasında riskler ve tedbirler:

EL ALETLERİNDE GENEL OLARAK ALINMASI GEREKLİ TEDBİRLER
Yapılacak işe uygun olmalı
·Bakımlı olmalı
·Bakımı ehil kişiler tarafından yapılmalı
·Uygun yerde muhafaza edilmeli
·Arızalı olan el aletleri derhal değiştirilmeli veya onarılmalı
·Sapları uygun olmalı, kolayca çıkmamalı, çatlak kırık olmamalı
·Sapları yağlı ve kaygan olmamalı
·Boru ve çubuk gibi rastgele uzatma kolu kullanılmamalı
·Küçük parçalarla çalışırken mengene ile tutturulmadan çalışılmamalı
·Çalışan makineler durdurulmadan el aleti ile müdahale edilmemeli,
ÇEKİÇLE ÇALIŞMA YAPILIRKEN UYULACAK TEDBİRLER
·Aşınmış ve ezilmiş çekiç kullanılmamalı
·Gevşek ve çatlak saplı çekiç kullanılmamalı
·Çekiç ağzının kenarları ile malzemeye vurulmamalı çekiç başı malzemeye paralel şekilde vurulmalı,
·İyi su verilmiş sert çekiç ile sert çelik malzemeye vurmamalı
·Malzemeyi tutmak için özel tutucu maşalar kullanılmalı
·Ahşap sapları budaksız, elyaflı ağaçtan uygun biçim ve boyutta olmalı, kenarları yuvarlatılmış, kıymıksız olmalı,
·Bozulan ve çapaklanan çekiç başları eğe veya zımparataşı ile düzeltilmeli,
TORNAVİDA İLE ÇALIŞMA YAPILIRKEN UYULACAK TEDBİRLER
·Vida başına göre uygun tornavida seçilmeli
·Tornavida saplarının pürüzlenmemesine dikkat edilmeli
·Tornavidaya çekiçle vurulmamalı
·Tornavida ucu keski ucu gibi bilenmemeli
·Tornavida zımba, kama, keski, manivela gibi kullanılmamalı
·Malzeme kol üstünde veya bacakta tutularak tornavida kullanılmamalı
ANAHTARLAR İLE ÇALIŞMA YAPILIRKEN UYULACAK TEDBİRLER
·Ağzı bozulmuş anahtar kullanılmamalı
·Anahtar iterek değil çekerek kullanılmalı
·Küçük anahtarlar fazla zorlanmamalı
·(Anahtar özel olarak yapılmış değilse) Anahtara çekiç vurulmamalı
·Anahtar başka amaçla (Çekiç veya manivela gibi) kullanılmamalı

EĞELER İLE ÇALIŞMA YAPILIRKEN UYULACAK TEDBİRLER
·Yapılacak işe uygun olmalı
·Metal bileziği bulunan sağlam sapları olmalı
·Eğeler manivela gibi kullanılmamalı
·Eğelenecek malzeme sağlam bir şekilde bağlanmalı
·Küçük eğeler fazla bastırılmamalı
·Talaşlar (Elle değil) fırça ile temizlenmeli
·Eğelerden (Eski eğelerden) zımba keski vs. yapılmamalı
KESKİLER İLE ÇALIŞMA YAPILIRKEN UYULACAK TEDBİRLER
·Keski başında oluşacak çapaklar zımparataşı veya eğe ile temizlenmeli
·Küçük parçaların sıçrama ihtimaline karşı koruyucu gözlük kullanılmalı
·Keski ve çekiç sıkıca tutulmalı
·Keski başının ve çekiç yüzünün yağlı ve kaygan olmamasına dikkat edilmeli
RASPALAR İLE ÇALIŞMA YAPILIRKEN UYULACAK TEDBİRLER
·Raspalar diğer aletlerden ayrı saklanmalı
·Sapsız raspa kullanılmamalı
·Vücuda doğru raspalama yapılmamalı
·İş parçası mengeneye bağlanmalı, elle tutulmamalı
·Raspa manivela gibi kullanılmamalı
MANİVELE VE SÖKME ALETLERİ
·Yapılacak işe uygun seçilmeli,
·Bu aletler kullanılırken kayarak diğer şahıslara zarar verilmemeli,
·Sert çelikten yapılmamalı,
·Destek olarak tahta, plastik veya yumuşak malzeme kullanılmalıdır.
HAVYALAR
·Havyalar kullanılmıyorken prizden çekilmeli,
·Uygun havalandırma yapılmalı,
·İş parçası pense veya kelepçe ile tutulmalı
·Bu işte çalışanların kanda kurşun tahlili yapılmalı
·PENSELER, TEL MAKASLARI VE KISKAÇLAR ile keskin tel, yay gibi malzeme kesilirken, telin uçlarından biri uygun şekilde sabit hale getirilmelidir.
·SEYYAR ELEKTRİK LAMBALARI
uygun evsafta olmalı, düşük gerilimle çalışmasıdır.
·SEYYAR ELEKTRİKLİ EL ALETLEr
çift izolasyonlu olmalıdır.

Kaldırma araçlarıyla yapılan çalışmalarda tedbirler

Kaldırma makineleri fenne uygun olmalı,
Tambur ve halatlar uyumlu olmalı,
Üst ve alt limit sviçleri bulunmalı,
Azami yükün 1,5 katını kaldırabilecek, askıda tutabilecek güçte olmalı,
Bu yüke dayanıklı frenleri olmalı,
Her gün operatörü tarafından kontrol edilmeli,
Üç ayda bir kere kontrol edilmeli,
Kaldırma taşıma işinde birden çok kişi çalışıyor ise, operatör bir kişiden işaret almalı, fakat herhangi bir kişinin dur işaretine derhal uymalı
Yükler dik olarak indirilip kaldırılmalı,
Yüklerin eğik olarak kaldırıldığı durumlarda manevralar sorumlu bir kişi nezaretinde yapılmalı, yükün kötü durumuna karşı tedbir alınmalı,
Yükler çalışanların üzerinden geçirilmemeli,
Sesli ikaz sistemleri bulunmalı,
Yük asılı durumdayken, operatör makineyi terk etmemeli,
Açık havada çalışan vinçlerin kabinleri kapalı olmalı ve ısıtılmalı,
Aracın üzerinde azami çalışma kapasitesi belirtilmeli,
Azami yükten fazla kaldırıldığında uyaracak sesli ve ışıklı ikaz sistemi olmalı,
Kancalarda emniyet mandalı bulunmalı,
Vinç ile insan taşınmamalı
Görüş alanı içinde çalışılmalı
Görüş alanı dışında çalışılıyorsa işaretçiden istifade edilmeli
İşaret ve sinyallerin anlamları bilinmeli
Vinç bomuna, yükün veya herhangi bir şeyin çarpması önlenmeli
Araca hareket halinde inip binmemeli
Araç temiz tutulmalı, yağlı, gresli, çamurlu ve buzlu olmamalı
Yakıt doldurulurken ateşe dikkat edilmeli, Statik elektriğe dikkat edilmeli
Herhangi bir yerde tamirat yapılacağı zaman basınç düşürülmeli
Hidrolik basınç başlıklarını, tapalarını, radyatör kapaklarını açarken dikkatli olunmalı
Akünün su seviyesi kontrol edilirken fener kullanılmalı, sigara ve açık ateşten sakınılmalı
Elektrik hatları yanında yapılan çalışmalarda;

-Enerji kesilmeli ve hat topraklanmalı

-İşaretçi görevlendirilmeli

-Saha içinde gereksiz kişiler bulundurulmamalı

-Hiç kimsenin makineye yaklaşmasına izin verilmemeli

-Kuru kenevir veya kuru plastik halat kullanılmalı

Eğer Makina elektriğe temas ederse;

-Sakin olmalı

-Herkes makineden uzaklaştırılmalı

-Makine ters yönde hareket ettirilerek temas kesilmeli

-Makine çalışmıyorsa operatör, kendini araçtan en uzak

yere atarak, araçtan ayrılmalı

Vinç bom emniyeti:

-Yük bağlantıları sağlam olmalı

-Sapanlar ve kancalar uygun olmalı

-Ani kalkış ve duruşlardan sakınılmalı

-Vincin düz zeminde durması temin edilmeli

-Yükün kontrolsüz salınımına karşı tedbir alınmalı

-Yükün veya başka bir şeyin boma çarpamamasına dikkat

edilmeli

Yük halatı ve bom yüksekliği mümkün mertebe kısa tutulmalı
Frenler kontrol edilmeli
Araç plafformunun sağlam şekilde zemine oturması sağlanmalı
Yükleme işlemi kamyonun önünden yapılmamalı
Yüklü vaziyette araç hareket etmemeli

Eğer aracın hareket etmesi gerekiyorsa:

-Yük yere yakın olmalı

-zemin düz ve sağlam olmalı

-yükün yan sallanmaları önlenmeli

-Bütün personel makineden uzaklaştırılmalı

İki veya daha fazla vinç ile bir yük kaldırılmamalı

Eğer kaldırılması zorunlu olursa:

-Bu işlem tecrübeli bir teknik eleman nezaretinde

yapılmalı

-Vinçler aynı bom yüksekliği, aynı halat boyu ve aynı

kapasitede olmalı

-Tek bir işaretçiden işaret almalı

-Yüklü olarak hareket ettirilmemeli

Tamburda en az iki sarım halat kalmalı. Sarımlar biterse, yük şiddetli sallanır ve halatı koparır.

Taşıyıcılarda (Transportörlerde) riskler:

Tranportörlerin gerekli yerlerine üst geçitler yapılmalı,
Yerde ve çukurda olanlara korkuluk yapılmalı,
çalışanların üstünden geçiyorsa saç levha veya tel kafes ile korunmalı,
Yüklerin boşaltma yerleri hareket ve germe tertibatının bulunduğu yerlere(İnsanların bulunduğu yerler) durdurma tertibatı konulmalı,
Bantlı transportör boyunca yürüme yolu varsa, boydan boya uzanan ve çekildiğinde sistemi durduran emniyet tertibatı(Teli) olmalı,
Meyilli taşımalarda yüklerin kaymasını önleyen mekanik tertibatlar bulunmalı,
Transportör, operatörün göremediği yerlere uzanıyor ise, sesli ve ışıklı uyarı sistemi bulunmalı,
Malzemelerin boşaldığı, silo ve depoların ağzında ızgaralar bulunmalı,
Topraklamaları yapılmalı,
Sonsuz vidalı transportörler,

Çelik oluklarda olmalı,

Olukların sağlam kapakları olmalı,

Kapağın altında metal ızgaralar olmalı,

Kapak açıldığında sistemi otomatik durduran tertibat bulunmalı,

11.Pnömatik transportörlerin emici ağızlarına

kafes koruyucu yapılmalı,

Motorlu arabalarda, iş makinelerinde riskler:

Ehil operatörler tarafından kullanılmalı

Sahanın aydınlatması yeterli olmalı

Operatörün kabini mahfazalı olmalı

Aşırı yükleme yapılmamalı,

Dengesiz yükleme yapılmamalı

Aşırı hızla hareket edilmemeli

Yayaların geçti yerden dolaşırken dikkatli olunmalı

Araca operatörden başka kimse binmemeli

Malzemelerin kaldırılması Taşınması İstiflenmesinde riskler ve tedbirler:

Malzemelerin kaldırılması, taşınması ve istiflenmesinde ve depolanmasında genellikle mekanik araçların kullanılması esastır.
İnsan gücü ile yapılan kaldırma ve taşıma işlerinde
emniyetli kaldırma ve taşıma metotlarına uygun olarak çalışılması,
Kişinin yaşına ve cinsiyetine uygun ağırlıkların kaldırılması ve taşınması,
Ekip halinde yapılan çalışmalarda, kumanda hareket ve işaretlerinin kullanılması,
Kumanda hareket ve işaretlerinin önceden belirlenmesi ve çalışanlara öğretilmesi,
Yuvarlanabilir malzemelerin eğik düzlemde taşınması esnasında, eğik düzlemin alt tarafında, yükün önünde durulmaması,
Takozlar, kaldıraçlar, halat ve iplerin kullanılması,
Malzemelerin ayağa düşme ihtimaline karşı, kişisel koruyucu malzemelerin kullanılması,(Çelik burunlu ayakkabı)

Bakım ve onarım işlerinde riskler ve tedbirler:

Tamir bakım işinin planlı yapılması, Beklenmedik arızalar için de plan yapılması,
Gerekli yerlerden izin alınması (İzinlerin yazılı belgeye dayandırılması)
İzin veren makamların gerekli tedbirleri alıp izin vermesi
Bakım onarım ekibinin işe başlamadan önce gerekli tedbirleri alması,
Onarım süresince tedbirli çalışması,
İşin sonunda gerekli tedbirleri alması,
Yapılan bakım ve onarımın, görülen arızaların kayda alınması, bilgi akışının muntazaman sağlanması,
Uzman kişilerin çalıştırılması,
Makine yapımcılarının tavsiyelerine dikkat edilmesi,
Denetim hizmetinin aksatılmaması,
Uygun takım çantaları verilmesi,
Zararlı, zehirli, Parlayıcı, patlayıcı gazlara karşı tedbir alınması(Havalandırma sağlanması, maske kullandırılması, yangına karşı tedbir alınması)
Tank ve depo içinde mekanik karıştırıcılar varsa bunların durdurulup takozlanması,
Parlayıcı, Patlayıcı maddeler bulunan tankların, veya bu maddelerle kirlenmiş tankların, varillerin , kaynakla tamiri yapılmadan önce gerekli şekilde temizlenmesi, içine su veya asal gaz doldurulması.